Przede wszystkim należy przyjść wypoczętym, nie głodnym, nie pić dzień wcześniej żadnego alkoholu (w dniu badania również). Trzeba mieć ze sobą dokument tożsamości – dowód osobisty, prawo jazdy lub paszport (w przypadku osób z zagranicznym obywatelstwem). Jeśli używacie Państwo okularów – do dali, do czytania, itd. – również trzeba je ze sobą zabrać. Badanie nie może zostać przeprowadzone, jeśli w danym dniu przebywacie Państwo na zwolnieniu chorobowym (L4).

Badanie składa się z dwóch części – pisemnej (papierowej) i praktycznej – na urządzeniach (aparatach). W części papierowej oprócz danych osobowych, badani wypełniają kwestionariusze (testy). Są to różne zdania, do których trzeba się ustosunkować (TAK/NIE lub w skali 1,2,3,4,5). Testy te mają na celu pomoc psychologowi w zorientowaniu się, m.in. jak Państwo radzicie sobie w problemowych i stresujących sytuacjach w życiu, co jest istotne z punktu widzenia bezpiecznego wykonywania zawodów trudnych i niebezpiecznych.

Na badaniach aparaturowych – w skrócie – trzeba naciskać żwawo przyciski. Jest to sprawdzanie czasu reakcji (refleksu) i tzw. koordynacji wzrokowo-ruchowej.
Oprócz tego za pomocą testów sprawdza się również na ile potraficie się Państwo skoncentrować na jakimś zadaniu oraz na ile szybko i sprawnie dostrzegacie różne rzeczy, myślicie.

Możliwe, że na badaniu sprawdzimy również wzrok (jeśli taka będzie wola lekarza medycyny pracy). Jedno z badań odbywa się w specjalnym pomieszczeniu – ciemni – gdzie badamy zdolność widzenia w mroku, a drugie badanie – stereoskopia (dla operatorów) – pomaga zorientować się czy poprawnie oceniacie Państwo odległość w przestrzeni.

Pracownia psychologiczna działa w oparciu o odpowiednie przepisy. Na przykład, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 8 lipca 2014 r. w sprawie badań psychologicznych osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, kierowców oraz osób wykonujących pracę na stanowisku kierowcy, badania muszą być przeprowadzane w określony sposób. Dla wnikliwych – polecamy zapoznać się z tym przepisem.

W rozporządzeniu tym Minister Zdrowia określił szczegółowo co ma zostać sprawdzone/ocenione przez psychologa u badanych kierowców. Minister określił również jakie narzędzia mogą być stosowane, jak należy prowadzić ewidencję osób badanych, itd. Wytyczne obligują również psychologów do udzielenia informacji zwrotnej o wynikach testów osobom badanym (jak Państwo „wypadli”).

Pracownie psychologiczne i psychologowie podlegają również regularnym kontrolom.

Oprócz wytycznych określonych przepisami, każdy psycholog powinien działać również w oparciu o metodologię, wiedzę i etykę przeprowadzania badań psychologicznych.

To zależy w jakim celu jest przeprowadzane. Najdłużej trwają badania osób, którym z jakiegoś powodu zatrzymane zostało prawo jazdy, a najkrócej badania operatorów lub samo widzenie zmierzchowe. Badanie kierowców zawodowych lub kandydatów na kat. C, D trwa, w zależności od tempa pracy, możliwości i sprawności osoby badanej, od 1 do 1,5 godziny. Osoby starsze przeważnie wykonują zadania wolniej, niż młodsze, ale nie jest to regułą. Badanie operatorów 30-45 min. Badanie kierowcy samochodu służbowego do 3,5 t (kat. B) – 45-60 min.

Dobór testów (metod) zależy od rodzaju badania. Niektórym, badania kierowców mogą wydawać się podobne, różnią się jednak m.in. rozpatrywaniem wyników – np. kierowca pojazdu uprzywilejowanego powinien mieć lepsze wyniki, niż tylko przeciętne, z kolei u kierowcy tira czy kandydata na takie stanowisko wystarczą zazwyczaj wyniki przeciętne (tzn. mieszczące się w normie).

Przeciwwskazania psychologiczne stwierdzane są u nielicznej grupy osób, co oznacza, że zdecydowana większość osób badanych otrzymuje orzeczenia o braku takich przeciwwskazań.

Szanowni Państwo! Jako psycholog wiem, że na wyniki badań psychotechnicznych wpływ może mieć wiele czynników, nawet pogoda. Inne czynniki to: zdrowie, zażywane leki, samopoczucie, niewyspanie, zmęczenie, stres, aktualne problemy w pracy czy w rodzinie, jakieś chwilowe niedyspozycje. Dlatego ważne jest dla mnie to co Państwo deklarujecie na początku badania – jak się czujecie, z czym przychodzicie. Badanie można przełożyć na inny termin. Nawet jeśli się nie powiedzie i osoba badana stwierdzi, że jednak była na czczo, czy nie do końca wypoczęta, daję drugą szansę. Jestem w stanie przełożyć termin badania. Jeśli mimo to się nie powiedzie, a macie Państwo zastrzeżenia co do wyniku badania, istnieje możliwość odwołania się do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy. Taką decyzję mogą Państwo podjąć do 14 dni od otrzymania orzeczenia psychologicznego za pośrednictwem pracowni, która je wydała (w tym wypadku naszej). Wówczas wyślę takie odwołanie do WOMP-u i tam wyznaczą Państwu datę powtórnego badania. Jest taka możliwość i należy z niej korzystać, jeśli uważacie Państwo, że coś było nie tak (np. sprzęt nie taki, złe warunki lub „zły psycholog”).

Orzeczenie o istnieniu przeciwwskazań psychologicznych nie jest orzeczeniem na całe życie! Po roku możecie Państwo ponownie wykonać takie badanie w dowolnej pracowni psychologicznej.

Psycholog, podobnie jak lekarz, używa narzędzi do badania, ale nie jest to stetoskop czy patyczek do gardła. Na podstawie samej rozmowy, nie mogę niestety Państwu wydać orzeczenia na zasadzie „widzi mi się”. Jak czytamy w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia: „Uprawniony psycholog stosuje w badaniach: (…) testy i urządzenia diagnostyczne, spełniające warunki standaryzacji, obiektywizmu, normalizacji, rzetelności i trafności, w tym w miarę możliwości posiadające udowodnioną trafność diagnostyczną w badaniach psychologicznych kierowców” oraz „procedury diagnostyczne zróżnicowane ze względu na rodzaj i cel badania”. Jako psycholog transportu, do orzekania muszę więc mieć inne wyniki badań, dokumenty oraz używać różnych narzędzi, a nie tylko rozmowy. Wynik badania oparty jest na wynikach poszczególnych testów – papierowych oraz aparaturowych, a także wywiadu i obserwacji. Takie są podstawowe narzędzia służące do badań psychotechnicznych.

W zależaności od rodzaju badania:

• sprawność intelektualna i procesy poznawcze (tj. myślenie, spostrzeganie, koncentracja uwagi, umiejętność przewidywania sytuacji na drodze),
• osobowość, dojrzałość społeczna i emocjonalna (np. jaki macie Państwo stosunek do przepisów ruchu drogowego, innych kierowców na drodze i jak reagujecie m.in. na „zaczepki” i niewłaściwe zachowania innych użytkowników drogi),
• sposoby radzenia sobie w trudnych sytuacjach,
• sprawność psychomotoryczna (czas reakcji, koordynacja wzrokowo-ruchowa).